Αρχαία Στάγειρα: Ο σημαντικότερος ιστορικός χώρος της Χαλκιδικής, τα αρχαία Στάγειρα, βρίσκονται πάνω στον κεντρικό δρόμο Θεσσαλονίκης-Ουρανούπολης, στη χερσόνησο Λιοτόπι, δίπλα στη σημερινή Ολυμπιάδα. Είναι η γενέτειρα του φιλοσόφου Αριστοτέλους. Η περιήγηση είναι πραγματική απόλαυση. Ένας μεγάλος ανδριάντας του Αριστοτέλη βρίσκεται στο Άλσος Αριστοτέλους με υπέροχη θέα σ’ όλο τον κόλπο της Ιερισσού. Οταν ο Αριστοτέλης απεβίωσε το 322 π.Χ. στη Χαλκίδα, το σώμα του μεταφέρθηκε στη γενέτειρά του, τα Στάγειρα, όπου θάφτηκε με εξαιρετικές τιμές. Ανακηρύχθηκε «οικιστής» της πόλης και έκτισαν βωμό πάνω στον τάφο του. Μάλιστα, καθιέρωσαν γιορτή στη μνήμη του, τα «Αριστοτέλεια».

Αρχαία Όλυνθος: Μεταξύ των χερσονήσων της Κασσάνδρας και Σιθωνίας βρίσκεται η αρχαία Όλυνθος. Χτισμένη πάνω σε 2 λόφους, θεωρείται ένα πολύ σημαντικό ιστορικό μνημείο της Χαλκιδικής. η αρχαία Όλυνθος ήταν χτισμένη σύμφωνα με το διάσημο Ιπποδάμειο σύστημα. Όλα τα σπίτια είχαν εσωτερική αυλή, ενώ κάποια είχαν και δεύτερο όροφο. Μερικά είχαν ακόμη και μωσαϊκά πατώματα με εικονιστικές παραστάσεις. Αυτά τα μωσαϊκά πατώματα διασώζονται μέχρι σήμερα και είναι πολύ ενδιαφέρον να τα παρατηρήσει κανείς, αφού αποτελούν κάποια από τα παλαιότερα μωσαϊκά πατώματα που διασώζονται στην Ελλάδα. Σήμερα υπάρχει αρχαιολογικό μουσείο στην περιοχή της αρχαίας Ολύνθου, με όλα τα αρχαιολογικά ευρήματα της πόλης

Αρχαία Άκανθος: Η αρχαία Ακανθος απλωνόταν σε τρεις λόφους του όρους Στρατονικού σε μία έκταση 560 στρεμμάτων, περίπου 600 μέτρα νοτιοανατολικά από τον οικισμό της Ιερισσού. Η τειχισμένη πόλη πήρε το όνομά της είτε από από τα πολλά αγκάθια της περιοχής, είτε από τον ακανθοειδή σχηματισμό της οχύρωσης.

Πύργος Σάνης: Ο πύργος Σάνη ή Σταυρονικήτα βρίσκεται σε ένα λόφο, στην περιοχή του ξενοδοχείου Σάνη. Η τοποθεσία του πύργου θεωρείται ότι υπήρξε η ακρόπολη της αρχαίας Σάνης, μια πόλη που χτίστηκε από τους Ερετριείς και ήταν μία από τις ακμαιότερες πόλεις στην Χαλκιδική μέχρι τη Ρωμαϊκή εποχή. Η περιοχή ήταν μετόχι της μονής Σταυρονικήτα. Ο πύργος χτίστηκε το 1543 για την προστασία της μονής. Το ύψος του είναι περίπου 10 μέτρα, και σήμερα σώζονται 2 όροφοι, και 2 υπόγειοι χώροι.

Πύργος Νέας Φώκαιας: Στο χωριό της Νέας Φώκαιας το πιο σημαντικό αξιοθέατο που μπορείτε να επισκεφθείτε είναι ο βυζαντινός πύργος - κάστρο του Αγίου Παύλου. Η θέα από το σημείο είναι εντυπωσιακή, καθώς ο πύργος είναι χτισμένος σε ένα λόφο, δίπλα ακριβώς στο λιμάνι της Νέας Φώκαιας. Ο πύργος χτίστηκε από πέτρα, το 1407, ως βυζαντινό φρούριο, που φρουρούσε το μεγάλο μετόχι του ομώνυμου μοναστηριού της χερσονήσου του Άθω. Το ύψος του είναι 17 μέτρα. Χρησίμευσε επίσης ως αρχηγείο του Εμμανουήλ Παπά, του αρχηγού της Ελληνικής επανάστασης, κατά την εξέγερση του 1821.

Αρχαία Μένδη: Η Μένδη είναι αρχαία πόλη της Χαλκιδικής, που βρίσκεται στη μέση της χερσονήσου της Κασσάνδρας, στη δυτική πλευρά της. Η περιοχή πιστεύεται ότι κατοικείται από τον 9ο έως τον 4ο αιώνα π.Χ. Το όνομα της πόλης προέρχεται από το φυτό "μίνθη" (δυόσμος), που βρισκόταν σε αφθονία στην περιοχή. Η Μένδη στη Χαλκιδική είναι ο τόπος γέννησης ενός διάσημου Έλληνα γλύπτη, που λεγόταν Παιώνιος, και ο οποίος φιλοτέχνησε το άγαλμα της Νίκης στην Ολυμπία της Πελοποννήσου. Ο αρχαιολογικός χώρος βρίσκεται σε ένα λόφο, πάνω από το επίπεδο της θάλασσας. Στην κορυφή του λόφου υπάρχει η ακρόπολη της Μένδης, γνωστή και ως "Βίγλα". Στην περιοχή βρέθηκαν κάποιοι υπόγειοι αποθηκευτικοί χώροι, που περιείχαν κεραμικά.

Ναός του Ποσειδώνα: Ο ναός, που αποτελεί το αρχαιότερο ιερό του Ποσειδώνα, βρίσκεται στο Ποσείδι, στην περιοχή που κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν αρχαία Μένδη. Ο ναός λειτουργούσε για περισσότερα από 1000 χρόνια, και υπάρχουν αναφορές σε αυτόν ακόμα από τον Θουκυδίδη και σε αγιορείτικα έγγραφα του 14 ου αιώνα. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως τέσσερα μεγάλα κτίρια: τον κυρίως ναό, δύο κτίρια εκατέρωθεν του ναού και ένα αψιδωτό κτίσμα στο ανατολικό μέρος αυτού. Το τελευταίο, που είναι και το αρχαιότερο, χρονολογείται από την πρωτογεωμετρική περίοδο (11ος-10ος αι. π.Χ.). Το δάπεδό του είναι πήλινο και οι τοίχοι είναι από μεγάλες κροκάλες. Όλα τα κτίρια είχαν λατρευτικό χαρακτήρα και παντού υπάρχουν βωμοί για θυσίες και χώροι για ιερές τελετές.

Ιερό Άμμωνα Δία: Βρίσκεται στην Καλλιθέα Χαλκιδικής. Τον 8ο αιώνα π.Χ. οι κάτοικοι του χωριού Άφυτος, έχτισαν το ιερό του Άμμωνα Δία. Η ομορφιά της φύσης, οι πηγές νερού, η πυκνή βλάστηση και το φυσικό σπήλαιο, υποκίνησαν τους κατοίκους της Αφύτου να χτίσουν το ιερό σε αυτό το μαγικό μέρος. Τις μέρες εκείνες λεγόταν ιερό του Διονύσου. Ο Θεός Διόνυσος και οι νύμφες λατρεύονταν σε μια σπηλιά, κάτω από το βράχο στην νοτιοδυτική πλευρά της περιοχής του ιερού. Σήμερα τα ερείπια του ιερού του Άμμωνα Δία αποτελούν ένα σημαντικό αρχαιολογικό χώρο που μπορεί κανείς να επισκεφθεί. Το ιερό ανακαλύφθηκε το 1969.

Προϊστορικός οικισμός «Κούκος»: Βρίσκεται δυτικά της Συκιάς, στο ύψωμα Κούκος, είναι απότομος βραχώδης, ψηλός λόφος και περιβάλλεται από κάστρο που περιέκλειε σημαντικό προϊστορικό οικισμό.

Σπήλαιο των Πετραλώνων: Κοντά στο χωριό Πετράλωνα, βρίσκεται το Σπήλαιο των Πετραλώνων. Ανακαλύφθηκε τυχαία το 1959 από έναν χωρικό. Καλύπτει μια έκταση 10.000 m2. Το 1960 ο Δρ Άρης Πουλιανός βρήκε ένα ολόκληρο κρανίο και μέρος του σκελετού του Homo Erectus. Ανήκε σε μια γυναίκα μεταξύ 25-35 ετών. Το κρανίο χρονολογείται ως 700.000 ετών και τα ίχνη φωτιάς που βρέθηκαν δίπλα του, περίπου 1.000.000 ετών. Θεωρείται ένα από τα πρώτα ευρήματα του ανθρώπου στην Ευρώπη. Το σπήλαιο προσφέρει θέαμα που κόβει την ανάσα από την γεωλογική του ομορφια. Στο τμήμα που ονομάζεται «νεκροταφείο των γιγάντων βρέθηκαν 14 διαφορετικά είδη ζώων και οστών.

Πύργος Προσφορίου: Το σύμβολο της Ουρανούπολης. Ο πύργος υπάρχει εκεί από τον 12 αιώνα και είναι ο μεγαλύτερος και καλύτερα σωζόμενος πύργος στη Χαλκιδική. Το συγκρότημα αποτελούν ο βυζαντινός πύργος, ο μικρός οχυρός περίβολος και ο αρσανάς του 1865. Ανήκε στο μετόχι Προσφόριον (σημερινή Ουρανούπολη) του οποίου τον αρχικό πυρήνα κατείχε η μονή Βατοπεδίου ήδη το 1018.

Η βασιλική Σωφρονίου: Ο ναός ήρθε στο φως με ανασκαφές που ξεκίνησαν το 1981 λίγα μέτρα δυτικότερα από το σημερινό εξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου κοντά στην παραλία της Νικήτης. Ο ναός χρονολογείται από το πρώτο μισό του 5ου αιώνα μ.Χ και είναι από τους αρχαιότερους παλαιοχριστιανικούς ναούς που έχουν βρεθεί στην περιοχή της Μακεδονίας. Πρόκειται για τρίκλιτη βασιλική με ξύλινη στέγη με συνολικό μήκος 48μ. Σε επιγραφή που βρέθηκε κατά την ανασκαφή αναφέρεται το όνομα «Σωφρόνιος» ως επισκόπου της εποχής. Έτσι ο ναός ονομάστηκε «βασιλική του Σωφρονίου».

Το μετόχι της Σάρτης: Το Αγιοπαυλίτικο μετόχι της Ιεράς Μονής Ξηροποτάμου βρίσκεται δυτικά της Σάρτης και δίπλα η εκκλησία της Ζωοδόχου πηγής. Χτισμένο το 1907 λειτούργησε ως μοναστήρι και τα επόμενα χρόνια φιλοξένησε τις πρώτες οικογένειες που ήρθαν από το Λαύριο για να κατοικήσουν στην περιοχή και να δημιουργήσουν το χωριό της Σάρτης. Σήμερα σώζεται το κύριο κτήριο της μονης όπου στον πρώτο όροφο υπήρχαν 7 δωμάτια με ξενώνες, κελιά και δωμάτιο υποδοχής καθώς και μια κουζίνα και στον δεύτερο όροφο επίσης οι ιδιοι χώροι με ένα υπέροχο ξυλόγλυπτο ταβάνι δείγμα υψηλής τεχνικής. Αξίζει να κάνετε τον περίπατο εώς εκεί για να επισκεφθείτε.

Παλαιοχριστιανική Βασιλική του Αγίου Αθανασίου: Τρίκλιτη βασιλική του 5ου αιώνα. Βρίσκεται μέσα στο μικρό έλος, δίπλα στον αυτοκινητόδρομο απο την Τορώνη προς το Πόρτο Κουφό. Η εκκλησία καταστράφηκε από φωτιά τον 6ο αιώνα και στη θέση της οικοδομήθηκε άλλος, μικρότερος ναός.

Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου: Ανατολικά του Νέου Μαρμαρά βρίσκεται η εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου. Είναι μέρος που εξαρτάται από το Μοναστήρι Γρήγορου, και χτίστηκε το 1865.

Ναός Αγίου Στεφάνου: Βρίσκεται στην Αρναία, κτίστηκε το 1812 και τιμάται στη μνήμη του Αγίου Στεφάνου. Ο ναός ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο της τρίκλιτης βασιλικής με διαστάσεις 41x19,5 μέτρα. Το μοναδικής τεχνικής τέμπλο ήταν δωρεά της μονής Κωνσταμονίτου και περιελάμβανε 70 μικρότερες ξύλινες εικόνες και 14 μεγάλες επενδεδυμένες με ασήμι.